ΙΟΥΝΙΟΣ 2021

Χρυσή δανάκη με Πήγασο
2ος αι. μ.Χ.

Το καλοκαίρι του 2001 πραγματοποιήθηκαν ανασκαφικές εργασίες στη Βόρεια Νεκρόπολη της Νικόπολης. Ερευνήθηκε τότε το Μαυσωλείο 1, οικογενειακό ταφικό μνημείο στο εσωτερικό του οποίου αποκαλύφθηκαν πέντε κιβωτιόσχημοι τάφοι και δύο ταφικές θήκες.

Ένας από τους κιβωτιόσχημους τάφους περιέκλειε πώρινη σαρκοφάγο που φιλοξενούσε τα οστά ενός νεκρού. Τον νεκρό συνόδευαν ως ταφικά δώρα δύο χρυσά κοσμήματα, ένα σκουλαρίκι και ένα περίαπτο, εξάρτημα δηλ. περιδέραιου, και μία χρυσή δανάκη (ψευδονόμισμα) με παράσταση Πήγασου.

… ἐπειδάν τις ἀποθάνῃ τῶν οἰκείων, πρῶτα μὲν φέροντες ὀβολὸν εἰς τὸ στόμα κατέθηκαν αὐτῷ, μισθὸν τῷ πορθμεῖ τῆς ναυτιλίας γενησόμενον …
Λουκιανός, Περί πένθους, 10
[… όταν πεθάνει κάποιος από τους δικούς τους, πρώτα απ᾽ όλα φέρνουν έναν οβολό και τον τοποθετούν στο στόμα του, για να αποτελέσει την αμοιβή του περαματάρη για το ταξίδι … Μτφρ: Δ. Α. Χρηστίδης 2002]

Ο όρος δανάκη, δάνειο από την Ανατολή αφού στην πραγματικότητα δήλωνε το περσικό νόμισμα ίσης περίπου αξίας με έναν αττικό οβολό, περιγράφει ένα πολύ λεπτό χρυσό κυκλικό έλασμα με έκτυπη διακόσμηση συνήθως στη μία όψη. Ήταν απομίμηση νομίσματος και λειτουργούσε ως «χαρώνειος οβολός» με τον οποίο ο νεκρός θα πλήρωνε τον Χάροντα για να τον μεταφέρει στον Κάτω Κόσμο.

Ο Πήγασος, καρπός της ένωσης του Ποσειδώνα με τη Γοργώ Mέδουσα (Ησίοδος, Θεογονία, 276-282), είναι το φτερωτό άλογο που πετάει χωρίς περιορισμούς, σύμβολο του αφηρωισμένου νεκρού. Για τους Ρωμαίους σήμαινε «ισχύς» (πήγος= συμπαγής, δυνατός) και συνδεόταν με την αθανασία.

Η παρουσία της δανάκης, σε συνδυασμό με τα χρυσά κοσμήματα, φανερώνει την υψηλή κοινωνική και οικονομική θέση του νεκρού. Το γεγονός ότι σε τρεις ακόμη τάφους του μαυσωλείου βρέθηκαν κοσμήματα από χρυσό, υλικό άφθαρτο και άρα αθάνατο, δηλώνει ότι πρόκειται για ταφικό μνημείο μίας επιφανούς οικογένειας της Νικόπολης. Το μνημείο εξάλλου βρίσκεται στην αρχή της ταφικής οδού, λίγα μόλις μέτρα έξω από τη ΒΔ πύλη του τείχους.

Σήμερα, η δανάκη εκτίθεται στην αίθουσα Β του ΑΜΝ, στην ενότητα «Η ζωή μετά»
Δείτε το έκθεμα του μήνα στη Συλλογή

Τα χρυσά κοσμήματα που συνόδευαν τον νεκρό μαζί με τη δανάκη

Φωτογραφική παρουσίαση

Αρχείο

Η Αφροδίτη Ουρανία
Η Αφροδίτη Ουρανία
Μετάβαση στο περιεχόμενο