ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2021
Αμφίγλυφο θωράκιο με συμβολική διακόσμηση
6ος αι. μ.Χ.
Στις αρχές του προηγούμενου αιώνα πραγματοποιούνται οι πρώτες ανασκαφές στην παλαιοχριστιανική Βασιλική Α (επισκόπου Δομετίου) της Νικόπολης, έναν ναό αφιερωμένο στον Άγιο Δημήτριο. Ανάμεσα στα ευρήματα ξεχωρίζει μαρμάρινη πλάκα, τμήμα θωρακίου με ανάγλυφη διακόσμηση στις δύο όψεις (αμφίγλυφο).
Στη μία όψη αποδίδεται ένα μοναδικό για τη Νικόπολη θέμα με δύο αμνούς εκατέρωθεν σταυρού. Σήμερα σώζεται η κάθετη κεραία του σταυρού και δεξιά του, ο αμνός με φωτοστέφανο στο κεφάλι και ανασηκωμένο το μπροστινό δεξί του πόδι. Από τον δεύτερο αμνό διατηρείται τμήμα μόνο του ανασηκωμένου ποδιού.
Πρόκειται για ένα αγαπητό διακοσμητικό θέμα με προφανή χριστιανικό συμβολισμό: οι πιστοί (αμνοί) προσέρχονται στον Χριστό, πηγή ζωής (σταυρός). Στην περίπτωση της Νικόπολης, ωστόσο, τα ζώα φέρουν φωτοστέφανο και συμβολίζουν τους κορυφαίους Αποστόλους, Πέτρο και Παύλο, στους οποίους ο Χριστός μεταφέρει τη διδασκαλία του (Traditio legis).
Η δεύτερη όψη του θωρακίου κοσμείται με ένα ιδιαίτερα διαδεδομένο θέμα: ομόκεντροι ρόμβοι σχηματίζουν πλαίσια στο εσωτερικό των οποίων τοποθετούνται διάφορα στοιχεία (σταυροί, ζώα, πτηνά). Σώζεται ένα πτηνό (παγώνι) και τμήμα σταυρού στον κεντρικό ρόμβο και ένα ψάρι στην αριστερή γωνία. Στενή ζώνη με κυματοειδή κληματίδα αποτελεί τη βάση της παράστασης.
Τα λίθινα θωράκια εμφανίστηκαν στον 4ο αι. μ.Χ. αντικαθιστώντας παλαιότερα ξύλινα στηθαία (δρύφρακτα). Στερεωμένα δεξιά και αριστερά σε πεσσίσκους, σχημάτιζαν ένα χαμηλό χώρισμα, το «φράγμα του πρεσβυτερίου», που διαχώριζε το Ιερό Βήμα από τον κυρίως ναό και σταδιακά εξελίχθηκε στο σημερινό τέμπλο. Θωράκια έφρασσαν επίσης τα κενά ανάμεσα στους κίονες που όριζαν τα κλίτη του κυρίως ναού, χωρίζοντας έτσι το κεντρικό κλίτος από τα πλάγια.
Το θωράκιο της Νικόπολης προέρχεται από το φράγμα πρεσβυτέριου του ναού. Στη περίπτωση αυτή, η όψη με τους αμνούς θα ήταν ορατή στους πιστούς ενώ εκείνη με τους ρόμβους προς το εσωτερικό του ιερού.
Σήμερα εκτίθεται στην ενότητα της μόνιμης έκθεσης Η παλαιοχριστιανική πόλη
Δείτε το στη Συλλογή
Φωτογραφική παρουσίαση
