ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2022

Ειδώλιο Αφροδίτης με στρόφιον
2ος αι. μ.Χ.

Το 2000 η ανασκαφική έρευνα στη ΝΑ νεκρόπολη της Νικόπολης, αμέσως έξω από την πύλη και σε επαφή σχεδόν με το ρωμαϊκό τείχος, αποκάλυψε 51 τάφους.

Ανάμεσά τους, ξεχώρισε ένας πλινθόκτιστος τάφος (αρ. 19) με αμφικλινές κάλυμμα από ασβεστολιθικές πλάκες και επένδυση κονιάματος. Τον νεκρό του συνόδευαν ως κτερίσματα, ταφικά δηλαδή δώρα, μεταξύ άλλων, πέντε γυάλινα αγγεία, τέσσερις πήλινες πλαγγόνες (κούκλες), ένα λυχνάρι, ένα χρυσό δαχτυλίδι και τρία πήλινα ειδώλια γυναικών.

Ένα από τα ειδώλια, ύψους 15 εκ., παριστάνει την Αφροδίτη, όρθια και ημίγυμνη με μία μακριά καλύπτρα να σκεπάζει το πίσω μέρος του σώματος και τμήμα μόνο του αριστερού μηρού. Η θεά κρύβει το στήθος της συγκρατώντας με τα χέρια το στρόφιον (ταινία την οποία φορούσαν οι γυναίκες για να καλύπτει το στήθος τους ή αμέσως κάτω από αυτό για να το συγκρατεί, στηθόδεσμος).

Το στρόφιον της Αφροδίτης ή αλλιώς κεστός ιμάντας (κεστός > ρ. κεντέω = κεντημένος) ήταν η μαγική, θελκτική ταινία της θεάς χάρη στην οποία ασκούσε μεγάλη γοητεία. Αν και δεν είναι πολύ συνηθισμένος τύπος, η Αφροδίτη με το στρόφιον συναντάται σε πήλινα και σε χάλκινα ειδώλια και σε μαρμάρινα αγαλμάτια, με τη θέα άλλοτε να βγάζει άλλοτε να φοράει ή απλά να κρατάει τον στηθόδεσμο.

Η παρουσία του ειδωλίου στον τάφο, μαζί με τις κούκλες, φανερώνουν ότι πρόκειται για ταφή μικρού κοριτσιού. Η Αφροδίτη, θέα του έρωτα, του γάμου και της γονιμότητας, συνδέεται με τον κύκλο της ζωής και υπαινίσσεται εδώ τον ανεκπλήρωτο γάμο, λόγω του πρόωρου θανάτου.

Το ειδώλιο είναι κατασκευασμένο με μήτρα (καλούπι), οπότε είναι κοίλο εσωτερικά. Η πίσω -αθέατη- πλευρά, αποδίδει μόνο το περίγραμμα της μορφής χωρίς λεπτομέρειες. Η οπή αερισμού, στο μέσο περίπου του ύψους της, διευκόλυνε την κυκλοφορία του αέρα και το ταχύτερο στέγνωμα του πηλού στη μήτρα αλλά και τη διαφυγή των ατμών που δημιουργούνταν κατά το ψήσιμο του ειδωλίου. Χαμηλότερα, λίγο πάνω από τη βάση, έχει χαραχτεί η υπογραφή του κοροπλάστη, ΠΕΙC / Ω.

Σήμερα, το ειδώλιο εκτίθεται στη δεύτερη αίθουσα του ΑΜΝ, στην ενότητα «Η ζωή μετά»
Δείτε το έκθεμα του μήνα στη Συλλογή του ΑΜΝ

Η Αφροδίτη με «στρόφιον» του ΑΜΝ (πίσω όψη)
“Είπε (η Αφροδίτη), και λύνει από τον κόρφο της το στηθοπάνι, που ‘χε
λογιώ λογιώ πλουμιά, κι απάνω του τα μάγια εσμίγαν όλα,
κι η αποθυμιά και τα γλυκόλογα της ερωτιάς κι η αγάπη
και το ξελόγιασμα, που πλάνεψε και μυαλωμένο ακόμα …”

Απόσπασμα από τη ραψωδία Ξ (214-217) της Ιλιάδας, όπου Ήρα ζητά τη βοήθεια της Αφροδίτης για να ξελογιάσει τον Δία και εκείνη της δίνει τον μαγικό της στηθόδεσμο …

[Μτφρ. Καζαντζάκη-Κακριδή]

Φωτογραφική παρουσίαση

Αρχείο

Η Αφροδίτη Ουρανία
Η Αφροδίτη Ουρανία
Μετάβαση στο περιεχόμενο