ΜΑΙΟΣ 2021
Σφραγίδα άρτων ευλογίας
6ος – 7ος αι. μ.Χ.
Τον Σεπτέμβριο του 2001 κατά τη διάρκεια ανασκαφικής έρευνας στις Κεντρικές Θέρμες, ένα από τα επτά συγκροτήματα δημόσιων λουτρών που διέθετε η Νικόπολη, βρέθηκε μία πήλινη σφραγίδα άρτου.
Η σφραγίδα είναι κυκλική, ακολουθώντας το σύνηθες σχήμα του άρτου κατά τους χριστιανικούς χρόνους, και στην πίσω πλευρά της διαθέτει κάθετη λαβή με οπή ανάρτησης. Η σφραγιστική επιφάνεια είναι εμπίεστη στον πηλό, ώστε το αποτύπωμά της να βγαίνει ανάγλυφο στον άρτο.
Το εικονογραφικό της θέμα αποδίδει ένα κεντρικό μετάλλιο με σταυρό να περιβάλλεται από την επιγραφή ΚΕΒΟΗΘΙΓΙΩΡΓΙ με φορά ανάστροφη, ώστε το σφράγισμα να διαβάζεται σωστά στον άρτο. Το κείμενο, που αποδίδεται ως «Κ(ύρι)ε βοήθ(ει) Γιόργι(ν)», αποτελεί επίκληση στο Θεό με το όνομα να δηλώνει το πρόσωπο που προσφέρει ή για χάρη του οποίου προσφέρεται ο άρτος.
Η σφραγίδα θα πρέπει να είχε λειτουργικό χαρακτήρα και θα χρησίμευε στην παρασκευή άρτων ευλογίας (διανομή στους πιστούς) και όχι ευχαριστιακών (χρήση στο μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας). Αν και ο διαχωρισμός τους δεν είναι πάντοτε σαφής, η παρουσία επιγραφής -διακριτικό στοιχείο των άρτων ευλογίας- συνηγορεί υπέρ αυτής της άποψης.
Η παραγωγή σφραγίδων άρτων με χριστιανικά σύμβολα ξεκινάει ήδη από τον 4ο αι. μ.Χ, αλλά η χρήση των άρτων ευλογίας ως το σημερινό «αντίδωρο», το υποκατάστατο δηλαδή του αληθινού δώρου του Θεού, που είναι η Θεία Ευχαριστία, τοποθετείται στον 8ο αι. μ.Χ.
Σήμερα η σφραγίδα εκτίθεται στην πρώτη αίθουσα του ΑΜΝ, στην αφιερωμένη στην παλαιοχριστιανική πόλη ενότητα.
Δείτε το έκθεμα του μήνα στη Συλλογή
Επισκεφθείτε την ενότητα Η παλαιοχριστιανική πόλη
Φωτογραφική παρουσίαση
