Η σαρκοφάγος του Ηρακλή

μέσα 2ου αι. μ.Χ.

Θήκη σαρκοφάγου, έργο τοπικού εργαστηρίου. Λείπει μεγάλο μέρος της πίσω μακράς πλευράς.

Η σαρκοφάγος έχει διακοσμηθεί με τους άθλους του Ηρακλή: αποδίδονται από πέντε άθλοι στις δύο μακρές πλευρές της και από ένας στις δύο στενές.

Στην κύρια όψη, ο πρώτος άθλος απεικονίζει τον Ηρακλή σε νεανική ηλικία, αγένειο, να αντιμετωπίζει το λιοντάρι της Νεμέας στο μοτίβο της όρθιας πάλης. Πίσω από το ζώο εικονίζεται δέντρο, πιθανότατα βελανιδιά. Ακολουθεί η πάλη με την Λερναία Ύδρα. Ο Ηρακλής είναι γενειοφόρος, όπως και σε όλους τους υπόλοιπους άθλους, και με το υψωμένο δεξί χέρι ετοιμάζεται να αρπάξει ένα από τα τρία ζωντανά ακόμη φιδίσια κεφάλια του τέρατος. Τα υπόλοιπα κεφάλια έχουν ήδη πέσει νεκρά. Ο τρίτος άθλος παρουσιάζει την αρπαγή της ζώνης της Ιππολύτης. Ο ήρωας έχει τη λεοντή δεμένη μπροστά στο στήθος και με το υψωμένο δεξί χέρι κρατάει το ρόπαλό του. Με το αριστερό χέρι έχει αρπάξει την βασίλισσα των Αμαζόνων που ιππεύει προς τα δεξιά. Στον επόμενο άθλο, ο Ηρακλής απεικονίζεται ήρεμος, να κρατάει το ρόπαλο του, γύρω από το οποίο είναι περασμένη η λεοντή. Έχει ήδη αποκτήσει τα χρυσά μήλα των εσπερίδων, ορατά πάνω στο δέντρο, γύρω από το οποίο τυλίγεται ο δράκοντας. Τέλος στο δεξί άκρο της κύριας όψης ο Ηρακλής καταβάλλει την κερυνίτιδα έλαφο. Το ζώο είναι γονατισμένο προς τα δεξιά και ο ήρωας το ακινητοποιεί πιέζοντας τον κορμό του με το αριστερό σκέλος και πιάνοντας το ρύγχος του με το αριστερό, επίσης, χέρι.

Τη δεξιά στενή πλευρά καταλαμβάνει η πάλη του Ηρακλή με τον Κέρβερο. Ο ήρωας εικονίζεται κατενώπιον να κρατά με το αριστερό χέρι το ρόπαλο. Με το δεξί φαίνεται να τραβά το σχοινί (;) με το οποίο έχει δέσει τον Κέρβερο.

Στην αριστερή στενή πλευρά, ο Ηρακλής προσπαθεί να δαμάσει ένα από τα άλογα του Διομήδη. Κρατά με το δεξί χέρι το ρόπαλο και με το απλωμένο αριστερό το χαλινάρι του αλόγου, το οποίο ορθώνεται στα πίσω του σκέλη ενώ με τα μπροστινά απωθεί τον ήρωα.

Η πίσω όψη διατηρείται αποσπασματικά, οπότε δεν αναγνωρίζονται όλοι οι άθλοι. Φαίνεται ωστόσο, ότι η πρώτη σκηνή παρουσιάζει την εξόντωση των στυμφαλίδων όρνιθων, καθώς ο Ηρακλής-αν και ελλιπής στον κορμό και την κεφαλή- ετοιμάζεται με το τόξο του να καταβάλει τα πτηνά. Οι τέσσερις επόμενοι άθλοι παραμένουν αταύτιστοι. Στον πρώτο ο Ηρακλής με στραμμένη την πλάτη στον θεατή και με το ρόπαλο στο δεξί του χέρι κινείται επιθετικά εναντίον γενειοφόρου άντρα με χλαμύδα. Στον δεύτερο, ο ήρωας στέκεται ήρεμος με το ρόπαλο στο δεξί χέρι και την λεοντή στο αριστερό, έχοντας ίσως ολοκληρώσει τον άθλο του. Από τον επόμενο άθλο σώζεται μόνο το κάτω μέρος του σώματος του Ηρακλή. Το περίγραμμα μιας μορφής δεξιά από τον κορμό του, υποδηλώνει ίσως μια μορφή που κουβαλούσε ο ήρωας (ερυμάνθιος κάπρος;). Ο κύκλος των άθλων ολοκληρώνεται με τον Ηρακλή να στέκεται σε πλάγια όψη, με τη λεοντή στο κεφάλι, απέναντι σε μία βραχώδη σπηλιά, υποδήλωση ίσως των στάβλων του Αυγεία.

Η σαρκοφάγος κατασκευάστηκε στα μέσα του 2ου αι. μ.Χ. ή λίγο αργότερα από κάποιο τοπικό εργαστήριο ακολουθώντας αττικά πρότυπα.